Sommige
ondernemers verantwoorden een deel van hun omzet niet aan de fiscus. Het
vergt echter de nodige handigheid om bij een belastingcontrole niet door
de mand te vallen. De controleambtenaar kijkt kritisch naar de
boekhouding, waarbij het onder andere de bruto winstmarge beoordeeld.
Soms komt men ook een kijkje nemen op de werkvloer. In fiscaal jargon
heet dat "waarneming ter plaatse". Daarbij wordt soms
geconstateerd dat er in het horecabedrijf personeel rondloopt dat niet op
de loonlijst staat. De fiscus ziet dat als een indicatie voor zwarte omzet.
Als er sterke aanwijzigingen zijn
dat de ondernemer niet al zijn winst in de belastingaangifte heeft
opgegeven, kan de fiscus de bewijslast omkeren. In dat geval wordt de
boekhouding verworpen als grondslag voor de vaststelling van de winst.
Normaliter moet de Belastingdienst het bewijs leveren als zij correcties
aanbrengt op de aangifte. In geval van omkering van de bewijslast schat
de inspecteur de winst en moet de belastingbetaler maar bewijzen dat de
schatting te hoog is. Dit lijkt misschien een formaliteit, maar dat is
het beslist niet. Omkering van de bewijslast betekent meestal dat de
ondernemer hangt.
Is de ondernemer die de schijn van zwarte omzet op zich geladen heeft,
dan helemaal aan de nukken van de inspecteur overgeleverd? Nee, de
belastingrechter biedt soms de helpende hand. De schatting mag niet
onredelijk zijn. De ondernemer moet feiten en omstandigheden aandragen
waaruit dat kan blijken. De inspecteur kan de schatting baseren om de
gemiddelde winst van soortgelijke ondernemingen. Ook kan gekeken worden
naar de levensstijl van de ondernemer. Gaat hij twee keer per jaar op
wintersport, regelmatig op safari en verzamelt hij kostbaar antiek, dan
kan het gerechtvaardigd zijn te veronderstellen dat hij ook wel veel
verdient.
Omkering van de bewijslast is voor de ondernemer behoorlijk
ingrijpend, omdat de navordering in de regel voor meerdere jaren
plaatsvindt. Naast navordering van inkomstenbelasting kan naheffing van
BTW en loonbelasting plaatsvinden. Zo'n gebeurtenis kan zelfs tot
faillissement leiden.
